Raadsvoorstel | Programmabegroting 2021-2024

RAADSVOORSTEL
030291860

Agendapunt .

Nr. .

Datum college 15 september 2020.

Raadsvergadering 29 oktober 2020
Datum commissie 8 oktober 2020

Commissie Maatschappij en Middelen

Portefeuillehouder L. van der Maas.

Onderwerp Programmabegroting 2021-2024.

Voorstel
De programmabegroting 2021-2024 vaststellen.

Geachte raad,

Inleiding
Hierbij bieden wij u ter bespreking en vaststelling de programmabegroting 2021-2024 aan. In dit voorstel lichten wij toe hoe de begroting met een meerjarig sluitend perspectief tot stand is gekomen.

De grondslagen
De samenstelling van de begroting is gebaseerd op een aantal besluiten en afspraken uit het recente verleden. De basis voor deze Programmabegroting wordt gevormd door het collegeprogramma 2018-2022. Enerzijds is het een document waarin nieuwe wensen en ontwikkelingen voor een bestuursperiode zijn opgenomen. Het collegeprogramma 2018-2022 waarborgt anderzijds de continuïteit in de uitvoering van beleid door de jaren heen.

Het collegeprogramma 2018-2022 is gebaseerd op het coalitieakkoord waar uw raad in meerderheid mee akkoord is gegaan. Op grond daarvan geeft u de kaders van de beleidsontwikkeling aan, stelt u de budgetten vast en controleert u de uitvoering. De programmabegroting met de gestelde kaders en budgetten vormt hierbij het begin van het planning- en controlproces. De tussentijdse rapportages en de jaarrekening vormen de overige schakels in dit proces.

De vastgestelde uitgangspunten vormen de volgende grondslag voor de Programmabegroting 2021-2024. Op 23 april 2020 heeft u de uitgangspunten voor het opstellen van de begroting vastgesteld. Hierin hebt u richtlijnen gegeven voor de te hanteren percentages voor prijs- en looncompensaties en rente.

Een andere basis voor de begroting wordt gevormd door nieuw beleid. In het collegeprogramma 2018-2022 is een aantal prioriteiten voor nieuw beleid opgenomen. Bij het behandelen van de uitgangspunten bij de begroting 2021-2024 is de raad gevraagd aan te geven welke onderwerpen belangrijk zijn voor Nunspeet. Tevens is in dit raadsvoorstel op de knelpunten binnen de uitvoering van de gemeentelijke taken en de herijking van de gemeentelijke projecten.

Hierin zijn een aantal belangrijke onderwerpen benoemd:

Gemeentelijke taken

Sociaal domein (Participatie, WMO en Jeugdzorg)
Brandweerzorg
Basismobiliteit
Omgevingswet
Recreatie en toerisme
Duurzaamheid
Grondexploitaties

Gemeentelijke projecten

Sportpark de Wiltsangh
Onderwijshuisvesting
Stationsomgeving

In het raadsvoorstel “Uitgangspunten bij de programmabegroting 2021-2024” is hier inhoudelijk op ingegaan.

Soms wordt nieuw beleid ingegeven door ontwikkelingen van buitenaf. Wijzigingen in wet- en regelgeving dwingen gemeenten te anticiperen op wijzigingen door vorming en invoering van nieuw beleid.

Naar aanleiding van de afgegeven septembercirculaire is de commissie Maatschappij en Middelen geïnformeerd over de gevolgen van de bijstelling van de Algemene uitkering.

Begrotingsperspectief 2021-2024
Ons uitgangspunt is een structureel financieel gezonde gemeente Nunspeet, waarbij het beleid is gericht op een sluitende meerjarenbegroting. Dat uitgangspunt wordt ook wettelijk voorgeschreven en gecontroleerd door de provincie Gelderland. Wanneer de begroting structureel meerjarig sluitend is (dat wil zeggen: de structurele lasten worden gedekt door structurele baten) volgt repressief toezicht. Repressief toezicht houdt in dat de gemeente op afstand door de provincie wordt gevolgd.

Voor 2021-2024 is sprake van het volgende meerjarenperspectief:

(Bedragen in tabel x 1.000)

Om te komen tot een solide begroting met sluitende jaarschijven is een dekkingsplan opgesteld. In dit plan is onderscheid gemaakt tussen dekking van enerzijds incidentele lasten en anderzijds dekking van resterende (structurele) lasten.

Naar aanleiding van de mei en september circulaire is gebleken dat de Algemene Uitkering hoger uitvalt ten opzichte van de circulaire in september 2019. Een kanttekening hierbij is dat het overgrote gedeelte van de deze stijging uit de mei circulaire ten gunste komt van het sociaal domein en wel de onderdelen WMO, Jeugd en participatie. De hogere inkomsten zijn budgettair neutraal geraamd. In de september circulaire zijn er zeer geringe hogere algemene middelen beschikbaar gesteld. Desalniettemin blijft er een groot financieel risico op het taakveld Jeugd welke vertaald is in de risicoparagraaf. Tevens is er t.b.v. van de jeugdzorg, naast de reeds geraamde budgetten, 1 miljoen euro extra geraamd daartegenover is een taakstelling opgenomen. Het resterende gedeelte van de hogere uitkering bleek onvoldoende om de prijscompensatie en laat staan nieuw beleid op te kunnen vangen. Over de meicirculaire bent u reeds geïnformeerd.

De afzonderlijke dekkingsvoorstellen worden hieronder verder toegelicht:
Incidentele lasten mogen met incidentele middelen gedekt worden. Daarom wordt voorgesteld het incidentele nieuw beleid te dekken uit de Algemene reserve (1).
Door de beëindiging van deelname van de gemeenten in SNV verband, inzake het onderdeel economie waar de gemeente Nunspeet gastheergemeente van was, drukken er salarislasten op de begroting van de gemeente Nunspeet. De verwachting is dat deze gedeeltelijk (50%) ingezet en gedekt kunnen worden door de aansluiting bij de regio Zwolle (2).
Om een structureel sluitende begroting te kunnen presenteren wordt voorgesteld om de prijscompensatie t.b.v. de lasten niet door te voeren (exclusief subsidies welzijnsorganisaties) (3). De prijscompensatie voor de inkomsten blijft wel gehandhaafd.
Bij het vaststellen van de uitgangpunten bij de begroting in april jl. is rekening gehouden met een loonstijging van 2%. Naar aanleiding van de Covid19 is de verwachting dat de bonden bij onderhandeling inzetten op het behouden van banen i.p.v. loonstijging. Voorgesteld wordt om de geraamde loonstijging van 2% bij te stellen naar 1% (4).
Bij het verwerken van het aangevraagde nieuw beleid is er kritisch gekeken naar het nog openstaande “oud” nieuw beleid ICT. Hierbij is geconstateerd dat keuzes dan wel technologische ontwikkelingen een aantal investeringen overbodig maken. Voorgesteld wordt deze kapitaallasten in te zetten ter dekking van de begroting waarin het nieuw aangevraagde beleid ICT reeds is verwerkt (5).
Structureel was opgenomen in de begroting een abonnementsgeld t.b.v. Vensters voor bedrijfsvoering. Dit abonnement is opgezegd. Voorgesteld wordt deze structurele verlaging van de kosten in te zetten als dekking (6).
In de achterliggende jaren wordt in de gereserveerde kapitaallasten rekening gehouden met een investering t.b.v. de aanleg van een rotonde ter hoogte van Halfweg. Gebleken uit de gesprekken met de Provincie Gelderland is gebleken dat deze, op korte termijn, niet gerealiseerd wordt. Voorgesteld wordt deze gereserveerde kapitaallasten in te zetten als dekking en bij positieve ontwikkelingen voor eventuele aanleg de raad opnieuw een voorstel voor te leggen (7).
Ten behoeve van de structurele lasten van het bestaande beleid en de gemeentelijke projecten is in de uitgangpunten bij de begroting in de vergadering van april 2020 ingestemd met de verhoging van de OZB en de recreatieve heffingen (8):
- Voor brandweerzorg (VNOG), basismobiliteit, Omgevingswet) (totaal begroot: € 550.000,-) wordt een OZB-verhoging van 12,25% voorgesteld.
- Voor recreatie en toerisme (totaal begroot: € 130.000,-; € 65.000,- structureel vanaf 2022 en € 65.000,- structureel vanaf 2023) wordt een verhoging van de toeristenbelasting voorgesteld (2 keer € 0,10 per jaar).
- Voor het programma Duurzaamheid is er met ingang van 2021 een formatie-uitbreiding van 2,44 fte verwerkt (1,44 fte formatie-uitbreiding duurzaamheid en 1 fte formatie-uitbreiding vastgoed) (afgerond € 200.000,-). Hiervoor wordt een OZB-verhoging van, respectievelijk 2,5% en 2% samen, 4,5% voorgesteld.
- Voor de gemeentelijke projecten wordt o.a. voorgesteld de extra OZB inkomsten in de jaren 2021-2024, welke worden ontvangen naar aanleiding van nieuwbouw, in te zetten als dekking.
- Voor de gemeentelijke projecten wordt voor de jaren 2022-2024 een OZB verhoging van respectievelijk 3%, 3% en 2% voorgesteld.
- Tevens wordt voorgesteld om de recreatieve heffingen ten behoeve van de gemeentelijke projecten te verhogen. Met ingang van 2022 wordt voorgesteld de forensenbelasting te verhogen met €60.000,-- per jaar. Met ingang van 2024 wordt voorgesteld de toeristenbelasting te verhogen met € 65.000,-- structureel.
Met bovengenoemde dekkingsvoorstellen zijn de vier begrotingsjaren sluitend. Voorgesteld wordt om het geringe overschot te storten in de Algemene Reserve.

Sociaal domein
Ten aanzien van het sociaal domein, onderdeel jeugd, zijn de ontvangen gelden via de algemene uitkering budgettair neutraal geraamd. Daarnaast heeft u bij de programmabegroting 2019-2022 ingestemd met een structurele verhoging van €850.000,-- (dit jaar voor het laatst gedeeltelijk gedekt (€ 250.000,--) uit de reserve sociaal domein). Rekening houdend met de prognose van de jeugdhulp kosten wordt er een significant tekort verwacht wat een structureel karakter heeft. Hier ligt een opdracht voor het college om doormiddel van de verschillende kanalen te komen tot een efficiëntere jeugdzorg met als doel een structurele verlaging van de kosten met €1.000.000,-- (8).

Opmerkingen Provincie
Van de Provincie Gelderland is een besluit ontvangen naar aanleiding van de beoordeling van de Programmabegroting 2020-2023. In dit besluit geeft de provincie aan dat de gemeente Nunspeet voor 2020 in aanmerking komt voor repressief toezicht. Dit is de minst belastende vorm van toezicht. De provincie oordeelt dat de programmabegroting 2020 niet structureel en reëel in evenwicht is maar dat dit evenwicht zich in de meerjarenbegroting hersteld.

Als aandachtspunt wordt het sociaal domein aangehaald. In de begroting wordt rekening gehouden met een lastenstijging. Deze lasten zijn structureel verwerkt in de begroting. Voor het dekken van deze lasten worden er in 2020 en 2021 onttrekkingen gedaan uit de reserves sociaal domein. Het is zaak deze verwachte lastenstijging via de hoofdlijnenrapportages te monitoren om tijdig in te kunnen grijpen om overschrijdingen te voorkomen dan wel inzicht te krijgen in de kostenontwikkeling voor de toekomst.

De Provincie Gelderland heeft een risicobeoordeling gemaakt van de financiële positie van de gemeente Nunspeet. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de financiële kerngetallen welke aansluiten bij de zogeheten ‘signaleringswaarden’ die afkomstig zijn uit onder meer de stresstest voor 100.000+ gemeenten. De waarde van deze kerngetallen zijn ingedeeld in A, B en C waarbij A het minst risicovol is en C het meest. Het kerngetal structurele exploitatieruimte is gewaardeerd op categorie B. Belangrijk om te melden is dat dit kerngetal, wat opgenomen en beoordeeld is, het kerngetal voor dekkingsvoorstel is. De overige kerngetallen op categorie A.

Ontwikkelingen Programmabegroting
Vanaf het begrotingsjaar 2017 wordt er gewerkt met Pepperflow. Het doel hiervan was een digitaliseringsslag te maken t.b.v. de planning & control documenten en deze ook toegankelijk te maken voor de inwoner. In de achterliggende periode zijn alle planning & control documenten opgesteld in Pepperflow. Dit zijn de programmabegroting, de hoofdlijnenrapportages en de jaarrekening. Voor de behandeling en vaststelling van deze documenten zijn deze gepubliceerd in de begrotingsapp. Deze is vanaf elke device te benaderen via nunspeet.begrotingonline.nl.

Voorafgaande aan de vergadering van de commissie Maatschappij & Middelen van 5 maart jl. is de commissie geïnformeerd en bevraagd over de herziening van de huidige planning en control cyclus. Door middel van een uitvraag zijn de fracties gevraagd input te leveren om gezamenlijk te komen tot een herziene planning & control cyclus. Vanuit de fracties is reeds de wens uitgesproken om vanaf begrotingsjaar 2022 te werken met een perspectievennota. Onderdelen van deze perspectievennota zullen o.a. zijn:

Uitganspunten programmabegroting
Actuele ontwikkelingen
Politieke wensen van de fracties

Dit zal er toe leiden dat de inbreng van de politieke wensen in een eerder stadium (voorjaar) zal plaatsvinden.

Beleidsindicatoren
In de Programmabegroting 2019-2022 waren alleen de wettelijke beleidsindicatoren per programma opgenomen. In het najaar 2018 is er een werkgroep, bestaande uit raadsleden, griffie, ambtenaren en vertegenwoordiging vanuit het college, samen gekomen om te komen tot gemeentelijke beleids- / prestatie-indicatoren welke zijn worden opgenomen in de Planning & Control documenten (vanaf de 2e hoofdlijnenrapportage 2019). Gezien de inhoud van de indicatoren is er voor gekozen om de gemeentelijke indicatoren op te nemen in de 3 hoofdlijnenrapportages. In de begroting en de jaarrekening zullen de bekende en verplichte wettelijke indicatoren worden opgenomen.

Gemeentelijke belastingen en lastendruk 2021
Over de invulling en de berekening van de tarieven 2021 wordt u, zoals gebruikelijk, een afzonderlijk voorstel (Belastingverordeningen 2021) voorgelegd in december 2020.

Onroerendezaakbelastingen
Op grond van het bestaande beleid mag de onroerendezaakbelasting (ozb) jaarlijks verhoogd worden met de prijscompensatie. Voor 2021 is de prijscompensatie 2%. Opgemerkt wordt dat ten aanzien van de gemeentelijke projecten al een ozb-verhoging is verwerkt vanuit de Programmabegroting 2019-2022. In de Programmabegroting 2019-2022 is aangegeven dat de resterende kapitaalslasten van de Stationsomgeving (rentecomponenten; afschrijving dekken uit reserve NUON-gelden) gedekt worden met een ozb-opbrengststijging. De ozb-opbrengsten zijn hiervoor in 2020 met 1,75% verhoogd en stijgen in 2021 met 1,5%.

Om verwarring te voorkomen wordt benadrukt dat in deze fase van de begrotingsvoorbereiding het tarief voor de ozb niet aan de orde is. Het gaat uitsluitend over de (procentuele stijging van de) raming van de opbrengsten uit de ozb. Wat het uiteindelijke ozb-tarief moet worden, gegeven de benodigde opbrengst, wordt mede bepaald door een inschatting van het volume waarover geheven kan worden en de WOZ-waarde binnen de gemeente. Het ozb-tarief wordt in een later stadium van de begrotingsvoorbereiding aan de orde gesteld.

Afvalstoffen- en rioolheffing
De afvalstoffen- en rioolheffing zijn beiden in de Programmabegroting 2021-2024 verwerkt met het uitgangspunt dat de reëel geraamde lasten voor afvalinzameling/-verwerking en riolering voor 100% worden gedekt door de opbrengsten uit afvalstoffen- en rioolheffing.

Toeristen- en forensenbelasting
Op grond van de vastgestelde uitgangspunten begroting 2021-2024 wordt de forensenbelasting jaarlijks verhoogd met de prijscompensatie. Voor 2021 is dit vastgesteld op 2%. Een uitzondering op de toepassing van de prijscompensatie is de verhoging van de toeristenbelasting. De toeristenbelasting wordt normaliter eens in de drie jaar met €0,05 verhoogd (betreft indexering, verhoogd in 2018). In 2021 vindt de volgende verhoging als gevolg van prijscompensatie plaats.

Technische vragen
Voor technische vragen over deze begroting is voor raads- en commissieleden tot en met 15 oktober 2020 het e-mailadres begrotingsvragen@nunspeet.nl geopend. Vragen die via dit e-mailadres worden gesteld, worden zo spoedig mogelijk ambtelijk beantwoord, met een kopie van het antwoord aan u allen. Vragen die zich bij nader inzien niet lenen voor ambtelijke beantwoording, worden doorgeleid naar het college en door ons beantwoord. Op basis van de programmabegroting stellen wij ter uitvoering de productbegroting samen. De vastgestelde programmabegroting dient als vertrekpunt.

Tot slot wensen wij dat ook in het komende begrotingsjaar ons werk zal worden bekroond met Gods onmisbare zegen.

Standpunt commissie
Dit onderwerp is in de commissie Maatschappij en Middelen tijdens haar vergadering van 8 oktober 2020 aan de orde geweest.

In deze vergadering is ook de bijstellingsbrief aan de orde geweest, waarbij de raad wordt voorgesteld om bijstelling te verwerken bij de 1e hoofdlijnenrapportage 2021.

Stukken (digitaal) ter inzage
- Programmabegroting 2021-2024 (via nunspeet.begrotingonline.nl) (link staat in Notubox);
- Boekwerk bijlagen begroting 2021 (via nunspeet.begrotingonline.nl);
- Bijstellingsbrief Programmabegroting 2021-2024.
PSMI

Burgemeester en wethouders van Nunspeet,
de secretaris, de burgemeester,

mr. A. Heijkamp B. van de Weerd