Raadsvoorstel 26519
Agendapunt: <Agendapunt>
Nummer: <Nummer>
Datum college: 6 september 2022
Raadsvergadering: 20 oktober 2022
Commissie Maatschappij en Middelen
Datum commissie: 6 oktober 2022
Portefeuillehouder: W. Stoffer
Onderwerp: Programmabegroting 2023-2026
Voorstel
De Programmabegroting 2023-2026 vaststellen
Geachte raad,
Inleiding
Hierbij bieden wij u ter bespreking en vaststelling de programmabegroting 2023-2026 aan. In dit voorstel lichten wij toe hoe de begroting met een meerjarig sluitend perspectief tot stand is gekomen.
De grondslagen
De samenstelling van de begroting is gebaseerd op een aantal besluiten en afspraken uit het recente verleden. De basis voor deze Programmabegroting wordt gevormd door het vastgestelde raadsakkoord 2022-2026. Dit raadsakkoord is tevens de basis geweest voor het opstellen van het collegeprogramma 2022-2026. Deze documenten geven enerzijds invulling aan de nieuwe wensen en ontwikkelingen voor de komende bestuursperiode, anderzijds waarborgen deze documenten de continuïteit in de uitvoering van het beleid voor de komende jaren.
Het collegeprogramma 2022-2026 is gebaseerd op het raadsakkoord waar uw raad in de raadsvergadering van 2 juni jl. unaniem mee heeft in gestemd. Op grond daarvan geeft u de kaders van de beleidsontwikkeling aan, stelt u de budgetten vast en controleert u de uitvoering. De Programmabegroting met de gestelde kaders en budgetten vormt hierbij het begin van het planning- en controlproces. De kwartaalrapportages en de jaarrekening vormen de overige schakels in dit proces.
Aangezien het beleidsmatige gedeelte van de Programmabegroting 2022-2026 geënt is op het Collegeprogramma 2022-2026 (op basis van het afgesloten raadsakkoord) is ook deze gepubliceerd op nunspeet.begrotingonline.nl. In de loop van het jaar 2022 zal de publieksversie van het Collegeprogramma 2022-2026 ter kennis name aan de raad worden verzonden.
De vastgestelde uitgangspunten bij de Programmabegroting 2023-2026 vormen de grondslag voor de Programmabegroting 2023-2026. Op 28 april 2022 heeft u de uitgangspunten voor het opstellen van de begroting vastgesteld. Hierin heeft u richtlijnen gegeven voor de te hanteren percentages voor prijs- en looncompensatie en rente.
Een andere basis vormt het eerder genoemde en vastgestelde raadsakkoord. In dit raadsakkoord is een aantal prioriteiten voor nieuw beleid opgenomen. Het betreft hier de volgende onderwerpen:
- Jeugdzorg
- Strategische Huisvestingsplan Onderwijs (PM)
- Rotonde Halfweg
- Stationsomgeving
- Brandweerkazerne
- Sportpark Hulshorst
- Kunst en cultuuraanpak
- Sportpark de Wiltsangh
- Bedrijfscontactfunctionaris
- Nieuwe schaapskooi
- Evenemententerrein
- Formatie Economische zaken
- Werklocaties
Nadere uitwerking van deze onderwerpen is opgenomen als nieuw beleid en/of als maatregel welke ondersteunend zijn aan de gestelde doelstellingen in de begroting op basis van het collegeprogramma en raadsakkoord.
Begrotingsperspectief 2023-2026
Ons uitgangspunt is een structureel financieel gezonde gemeente Nunspeet, waarbij het beleid is gericht op een sluitende meerjarenbegroting. Dat uitgangspunt wordt ook wettelijk voorgeschreven en gecontroleerd door de provincie Gelderland. Wanneer de begroting structureel meerjarig sluitend is (dat wil zeggen: de structurele lasten worden gedekt door structurele baten) volgt repressief toezicht. Repressief toezicht houdt in dat de gemeente op afstand door de provincie wordt gevolgd.
Financiële verkenning begroting 2023-2026
| ( -/- = p ositief saldo) | ||||
| Omschrijving | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
| Algemene uitkering, effect herijking meicirculaire 2022 | -904 | -1.924 | -1.896 | -1.924 |
| Algemene uitkering, effect herijking meicirculaire 2022 stelpost | 904 | 1.924 | 1.896 | 1.924 |
| Algemene uitkering, jeugd* | -1.964 | -1.964 | -1.964 | -1.964 |
| Ophogen budgetten jeugd* | 1.964 | 1.964 | 1.964 | 1.964 |
| Algemene uitkering, effect incidenteel meicirculaire 2022 | -2.633 | -3.561 | -4.591 | |
| 20% reservering voorzichtigheid | 527 | 712 | 918 | |
| Bestaand beleid | -1.235 | -1.230 | -1.245 | -1.254 |
| Totaal bestaand beleid 2023-2026 | -3.342 | -4.078 | -4.917 | -1.254 |
| Nieuw beleid |
2.580 | 2.318 | 2.199 | 2.321 |
| Totaal bestaand en nieuw beleid |
-762 |
-1.760 |
-2.718 |
1.067 |
| Dekkingsvoorstellen |
||||
| Dekking rotonde Halfweg reserve infrastructurele projecten (1) | -28 | |||
| Dekking stationsomgeving reserve infrastructurele projecten (1) | -96 | |||
| Dekking stationsomgeving reserve infrastructurele projecten (1) | -114 | |||
| Inzet algemene uitkering, effect herijking meicirculaire 2022 stelpost (1) | -829 | |||
| Toevoeging algemene reserve (2) | 762 | 1.760 | 2.718 | |
| Totaal dekkingsvoorstellen | 762 | 1.760 | 2.718 | -1.067 |
| Totaal financiële effecten begroting 2023-2026 | 0 | 0 | 0 | 0 |
*Zie toelichting en tabel bij het onderdeel Algemene Uitkering / Jeugd
Bestaand beleid
Het resultaat van het bestaande beleid bestaat uit:
- Enkele administratieve wijzigingen zoals het wegvallen of afbouw van te ontvangen subsidies.
- De realistische ramingen ten aanzien van de gemeenschappelijke regelingen zoals vastgesteld in de raadsvergadering van april.
- Te ontvangen dividenden.
- Enz.
Het grootste gedeelte van het resultaat wordt veroorzaakt door het effect van de meicirculaire Algemene Uitkering. Per saldo geeft dit een positief effect van € 1,2 miljoen structureel.
De Algemene Uitkering bestaat uit verschillende onderdelen zoals het sociaal domein, stelposten voor specifieke taken en algemene middelen. Anders dan voorgaande jaren is niet meer één op één te berekenen welke middelen moeten worden toegerekend aan het sociaal domein en welke middelen beschikbaar zijn voor de overige taken.
Algemene middelen
Een ander component van de Algemene Uitkering zijn de algemene middelen. Middelen ter dekking van uitgaven anders dan het sociaal domein. In de meicirculaire is de herijking van het gemeentefonds geformaliseerd. Dit houdt in dat er een herverdeling heeft plaatsgevonden van de Algemene Uitkering tussen de gemeenten o.a. door het toepassen van nieuwe maatstaven. De gemeente Nunspeet is hierin een voordeelgemeente. Dit heeft tot gevolg een hogere Algemene Uitkering. Het voordeel is groter dan, op basis van eerdere gegevens, was berekend. Uit voorzichtigheidsprincipe wordt dit onderdeel van de Algemene Uitkering als stelpost in de begroting opgenomen tot het moment dat het naar aanleiding van latere circulaires mogelijk wordt, de hoogte van dit bedrag op een juiste manier te berekenen en te onderbouwen. Daarnaast worden in de jaren 2023-2025 incidenteel hogere Algemene Uitkering verwacht. Aangezien deze bedragen van € 2.6 miljoen oplopen naar € 4.6 miljoen is vanuit het voorzichtigheidsprincipe ook hier een stelpost opgenomen voor 20% van het in dat jaar te ontvangen bedrag.
Jeugd
Voor het onderdeel Jeugd is incidenteel € 1.9 miljoen door het Rijk beschikbaar gesteld voor het jaar 2023. Deze hogere inkomsten zijn toegevoegd aan het budget jeugd. Hoewel de overschrijdingen van het budget jeugd bij gemeenten een structureel karakter hebben, heeft de rijksoverheid incidenteel extra middelen beschikbaar gesteld. Ook voor 2023 is dit het geval. De VNG heeft op 9 augustus een bericht “Afspraken jeugdmiddelen in meerjarenraming” gepubliceerd. Hieruit blijkt dat het Rijk, de VNG en het IPO voor de jaren 2024, 2025 en 2026 zijn overeengekomen dat gemeenten zowel de extra rijksbijdragen voor de jeugdzorg als de geplande bezuinigingen voor 100% in de begroting 2023 mogen opnemen. Ook de Provincie Gelderland (toezichthouder gemeente Nunspeet) heeft hiermee ingestemd. Als reactie hierop is aangegeven dat deze structurele ophoging van de budgetten ook een taakstelling verwerkt moet worden in de begroting. Dit naar aanleiding van de commissie van Wijzen. Het coalitieakkoord van het Rijk vermeldt dat er vanaf 2024, in aanvulling op de huidige hervormingsagenda, extra beleidsmaatregelen in de jeugdzorg genomen worden. Dit heeft tot gevolg dat er een lagere Algemene Uitkering wordt verstrekt voor het onderdeel Jeugd. Daar tegenover staat een verlaging van de kosten voor hetzelfde bedrag. Gaan deze beleidsmaatregelen niet door, dan blijven de kosten op het huidige geraamde niveau.
| Omschrijving | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
| Baten | ||||
| Baten dec. Circulaire 2021 | -6.351 | -6.331 | -6.372 | -6.433 |
| Herijking en mutaties AU (1,828 milj.) | -2.485 | -2.485 | -2.485 | -2.485 |
| Taakstellende bezuiniging cie. van Wijzen | 520 | 630 | 775 | 1.306 |
| Subtotaal | -1.964 | -1.855 | -1.710 | -1.179 |
| Coalitieakkoord rijkscompensatie | 136 | 680 | 680 | |
| Subtotaal | -8.315 | -8.050 | -7.402 | -6.932 |
| Dekking bestaand beleid | -973 | -973 | -973 | -973 |
| TOTAAL BESCHIKBAAR | -9.288 | -9.023 | -8.375 | -7.905 |
| Lasten | ||||
| Jeugdzorg intern en extern | 10.426 | 10.426 | 10.426 | 10.426 |
| Korting Coalitieakkoord rijkscompensatie | -136 | -680 | -680 | |
| Subtotaal | 10.426 | 10.290 | 9.746 | 9.746 |
| Overschot / tekort | 1.138 | 1.267 | 1.371 | 1.841 |
| Taakstelling bestaande begroting | -1.000 | -1.000 | -1.000 | -1.000 |
| Taakstelling budget jeugd inzake verhoogde bijdrage SJNV | -175 | -175 | -175 | -175 |
| Aanvullende taakstelling 2023-2026 | 37 | -92 | -196 | -666 |
| Totaal | 0 | 0 | 0 | 0 |
Nieuw beleid
Het resultaat nieuw beleid is opgebouwd uit de nieuw beleidsaanvragen welke voortkomen uit de bestuurlijke wensen Raadakkoord, de benodigde vervangingsinvesteringen, wettelijke taken en overige wensen. Een opsomming van dit nieuw beleid is te vinden onder de "knop" bijlagen op nunspeet.begrotingonline.nl binnen de Programmabegroting 2023-2026.
Dekkingsvoorstel
Om te komen tot een solide begroting met sluitende jaarschijven is een dekkingsplan opgesteld.
De afzonderlijke dekkingsvoorstellen worden hieronder nader toegelicht:
- De kapitaallasten t.b.v. de aanleg rotonde Halfweg vanaf begrotingsjaar 2026 onttrekken aan de voorziening kapitaallasten welke gevoed moet worden door de reserve infrastructurele projecten (1). De totale onttrekking van de reserve in de jaren 2026 t/m 2043 bedraagt € 425.000.
- De kapitaallasten t.b.v. de Stationsomgeving vanaf begrotingsjaar 2026 onttrekken aan de voorziening kapitaallasten welke gevoed moet worden door de reserve infrastructurele projecten (2). De totale onttrekking van de reserve in de jaren 2026 t/m 2063 bedraagt € 6.150.000.
- Om de begroting sluitend te kunnen presenteren wordt voorgesteld het restant te dekken uit de opgenomen stelpost herijking gemeentefonds(3). Per saldo blijft er dan een stelpost over van € 1.095.000.
- De eerste drie jaren resulteren in een begrotingsoverschot. Deze middelen worden in het dekkingsplan toegevoegd aan de algemene reserve (4).
Opmerkingen Provincie
Van de Provincie Gelderland is een besluit ontvangen naar aanleiding van de beoordeling van de
Programmabegroting 2022-2025. In dit besluit geeft de provincie aan dat de gemeente Nunspeet voor 2022 in aanmerking komt voor repressief toezicht. Dit is de minst belastende vorm van toezicht.
De provincie oordeelt dat de programmabegroting 2022-2025 structureel en reëel in evenwicht is.
Als aandachtspunt wordt het onderhoud kapitaalgoederen aangehaald. Vanuit het oogpunt van risicobeheersing en toetsing van de realiteit van de ramingen in de begroting en meerjarenraming, is het noodzakelijk te beschikken over recente beheerplannen van de gemeentelijke kapitaalgoederen. Met actuele beheerplannen bent u beter in staat te sturen vanuit uw kader stellende taak. Een recent beheerplan is in onze optiek maximaal vijf jaar oud ten opzichte van het verslagleggingsjaar.
Uit de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen van uw begroting leiden wij af dat de geldigheidsduur van het beleids- en beheerplan wegen en het afvalwaterketenplan Nunspeet-Elburg zijn verlopen. De Provincie adviseert om deze plannen in 2022 te actualiseren en de financiële effecten op te nemen in de begroting 2023.
De Provincie Gelderland heeft een risicobeoordeling gemaakt van de financiële positie van de gemeente Nunspeet. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de financiële kerngetallen welke aansluiten bij de zogeheten 'signaleringswaarden' die afkomstig zijn uit onder meer de stresstest voor 100.000+ gemeenten. De waarde van deze kerngetallen zijn ingedeeld in A, B en C waarbij A het minst risicovol is en C het meest. Alle kerngetallen zijn gewaardeerd / berekend op categorie A.
Ontwikkelingen Programmabegroting
Vanaf het begrotingsjaar 2017 wordt er gewerkt met Pepperflow. Het doel hiervan was een digitaliseringsslag te maken t.b.v. de planning & control documenten en deze ook toegankelijk te maken voor de inwoner. In 2021 is er een evaluatie van de P&C cyclus uitgevoerd. Vastgesteld is dat de drie hoofdlijnen- en managementrapportages vervangen zullen worden door vier kwartaalrapportages. De 2e en de 4e kwartaalrapportages zijn uitgebreid. Dit houdt in dat deze voorzien zijn van de voortgangsinformatie op het beleid en op de financiën. De 1e en 3e kwartaalrapportage is enkel voorzien van financiële verantwoordingsinformatie. In de achterliggende periode zijn alle planning & control documenten opgesteld in Pepperflow. Dit zijn de programmabegroting, de kwartaalrapportages en de jaarrekening. Voor de behandeling en vaststelling van deze documenten zijn deze gepubliceerd in de begrotingsapp. Deze is vanaf elke device te benaderen via nunspeet.begrotingonline.nl.
In 2021 is er voor het eerst gewerkt met een perspectievennota t.b.v. de opstelling van de Programmabegroting 2022-2025. Het doel van de Perspectievennota is om de gemeenteraad eerder in het begrotingsproces te betrekken bij de formulering van beleidswensen. Aangeleverde nieuwe beleidswensen of voorstellen voor beleidsintensiveringen door de raadsfracties krijgen een prominente plek in de Perspectievennota. In verband met de verkiezingen in het voorjaar 2022 is hier eenmalig van afgeweken. Ter voorbereiding van de programmabegroting 2023-2026 is volstaan met de Uitgangspunten bij de Programmabegroting 2023-2026. Ten aanzien van nieuw beleidswensen van de raadsfracties is gebruik gemaakt van het vastgestelde raadsakkoord.
In het begin van 2021 heeft de gemeenteraad de laatste set aan gemeentelijke indicatoren vastgesteld. Deze indicatoren hebben een prominente plek in de op te stellen kwartaal rapportages. In de begroting en de jaarrekening zullen de bekende en verplichte wettelijke indicatoren worden opgenomen. De raadswerkgroep gemeentelijke indicatoren is opgeheven. De borging van de betrokkenheid van de raad bij op te stellen of aan te passen beleidsindicatoren in geformaliseerd in de in het leven geroepen Commissie Planning & Control.
Gemeentelijke belastingen en lastendruk 2023
Over de invulling en de berekening van de tarieven 2023 wordt u, zoals gebruikelijk, een afzonderlijk voorstel (Belastingverordeningen 2023) voorgelegd in december 2022.
Onroerendezaakbelasting
Op grond van het bestaande beleid mag de onroerendezaakbelasting (ozb) jaarlijks verhoogd worden met de prijscompensatie. Voor 2023 is de prijscompensatie 2%. Opgemerkt wordt dat ten aanzien van de gemeentelijke projecten al een ozb-verhoging is verwerkt vanuit de Programmabegroting 2021-2024. Het betreft hier een ozb-opbrengstenstijging van € 135.000. Dit was bij de Programmabegroting 2021 3%.
Om verwarring te voorkomen wordt benadrukt dat in deze fase van de begrotingsvoorbereiding het tarief voor de ozb niet aan de orde is. Het gaat uitsluitend over de (procentuele stijging van de) raming van de opbrengsten uit de ozb. Wat het uiteindelijke ozb-tarief moet worden, gegeven de benodigde opbrengst, wordt mede bepaald door een inschatting van het volume waarover geheven kan worden en de WOZ-waarde binnen de gemeente. Het ozb-tarief wordt in een later stadium van de begrotingsvoorbereiding aan de orde gesteld.
Afvalstoffen- en rioolheffing
De afvalstoffen- en rioolheffing zijn beiden in de Programmabegroting 2023-2026 verwerkt met het uitgangspunt dat de reëel geraamde lasten voor afvalinzameling/-verwerking en riolering voor 100% worden gedekt door de opbrengsten uit afvalstoffen- en rioolheffing dan wel de egalisatievoorzieningen.
Toeristen- en forensenbelasting
Op grond van de vastgestelde uitgangspunten begroting 2023-2026 wordt de forensenbelasting jaarlijks verhoogd met de prijscompensatie. Voor 2023 is dit vastgesteld op 2%. Een uitzondering op de toepassing van de prijscompensatie is de verhoging van de toeristenbelasting. De toeristenbelasting wordt normaliter eens in de drie jaar met €0,05 verhoogd (betreft indexering, verhoogd in 2021). Daarnaast dient opgemerkt te worden dat de opbrengsten recreatieve heffingen (forensen- en toeristenbelasting samen) met €125.000,-- zullen worden verhoogd op basis van het dekkingsvoorstel Programmabegroting 2021-2024.
Technische vragen
Voor technische vragen over deze begroting is voor raads- en commissieleden tot en met 12 oktober 2022 het e-mailadres begrotingsvragen@nunspeet.nl geopend. Vragen die via dit e-mailadres worden gesteld, worden zo spoedig mogelijk ambtelijk beantwoord, met een kopie van het antwoord aan u allen. Vragen die zich bij nader inzien niet lenen voor ambtelijke beantwoording, worden doorgeleid naar het college en door ons beantwoord.
Bijstellingsbrief
In de Programmabegroting 2023-2026 is aangegeven dat de begrotingspositie in structurele zin kan worden beïnvloed als gevolg van de uitkomsten van de Septembercirculaire Algemene Uitkering Gemeentefonds, collegebesluiten met structurele effecten en de kwartaalrapportages 2022. De uitkomsten hebben structureel invloed op onze begrotingspositie (inclusief dekkingsplan) voor de jaren 2023-2026. Over deze uitkomsten is de raad via een afzonderlijke brief op 13 oktober 2022 geïnformeerd met betrekking tot de budgettaire effecten voor de begroting, inclusief de wijzigingen in het dekkingsplan.
Tot slot wensen wij dat ook in het komende begrotingsjaar ons werk zal worden bekroond met Gods onmisbare zegen.
Standpunt commissie
Dit onderwerp is in de commissie Maatschappij en Middelen tijdens haar vergadering van 6 oktober 2022 aan de orde geweest.
Bijlage(n)
- Programmabegroting 2023-2026 (via nunspeet.begrotingonline.nl) (link staat in Notubox);
- Boekwerk bijlagen begroting 2026 (via nunspeet.begrotingonline.nl);
- Bijstellingsbrief Programmabegroting 2023-2026.
PSMI
Burgemeester en wethouders van Nunspeet,
de secretaris, de burgemeester,
mr. A. Heijkamp C.W.J. Blom